Türklerin İlk Ana Yurtları ve Kültür Merkezleri

TÜRK ADININ ANLAMI

Türk kelimesinin anlamı ile ilgili değişik görüşler ileri sürülmüştür. Türk kelimesi, doğan, türeyen çoğalan, miğfer, erdemli, nizam sahibi gibi anlamlara gelmektedir.

Türk kelimesi ilk kez siyasi bir ad olarak Göktürk Devleti tarafından kullanılmıştır. (VI. yüzyıl). Daha sonra Türk soyuna mensup olan bütün toplulukları ifade eden ulusal bir ad olmuştur.

Coğrafi bir ad olarak Türkhia = Türkiye şeklinde ilk kez Bizans belgelerinde Orta Asya için kullanılmıştır.

 TÜRKLERİN İLK YURTLARI VE KÜLTÜR MERKEZLERİ

Türklerin ana yurdu Orta Asya’dır. Bu bölge genel olarak kuzeyde Sibirya, doğuda Kingan (Kadırgan) Dağları, güneyde Himalaya Dağları ve Çin Şeddi, Batıda ise Hazar Gölü ile çevrili bölgedir.

Bölge genellikle yüksek platolardan oluşmaktadır. Baykal, Balkaş, Aral, Işık Gölü gibi göller, Orhun, Selenga, Yenisey, Seyhun, Ceyhun gibi ırmakları vardır. Altay, Tanrı ve Pamir Dağları gibi yüksek dağlar da bulunmaktadır. Bölge genel itibari ile karasal iklime sahiptir. Bu nedenle hayvancılığa dayalı bir yaşam tarzı benimsemişlerdir.

Türklerin İlk Ana Yurtları

 

ORTA ASYADAKİ İLK KÜLTÜR MERKEZLERİ

Anav Kültür Bölgesi

Batı Türkistan bölgesinde olan Anav’da MÖ. 3500 yıllarına ait kültür izleri bulunmuştur. Burada bulunan baklava dilimli motifler içeren çanak ve çömleklerin benzerlerine, Mezopotamya’da Elamların başkenti Sus şehrinde rastlanmıştır.

Afanasyevo Kültür Bölgesi

MÖ. 3000-1700 yıllarına ait olduğu sanılmaktadır. Altay Sayan dağlarının kuzeybatısında bulunmuştur. Avcı ve savaşçı bir kültürdür. Koyun, at gibi hayvanları beslemişlerdir.

Andronova Kültür Bölgesi

Orta Asyada yayılma alanı en geniş olan kültür bölgesidir.

Karasuk Kültür Bölgesi

Altay Dağları’ndaki kalıntılarda, bölge insanlarının hayvancılık, çiftçilik ve madencilik yaptıkları anlaşılmıştır.

Tagar kültür bölgesi

Abakan bölgesinde görülmüştür. Hançer ok ucu, iğne, bilezik, küpe gibi eşyalar bulunmuştur.

TÜRK GÖÇLERİ

Türkler değişik zamanlarda değişik nedenlerle ana yurtları Orta Asya’yı terk ederek başka bölgelere gitmişlerdir. Bu göçlerin nedeni iki grupta toplanabilir.

 Siyasi Nedenler:

• Dış baskılar, Orta Asya’nın başka bir toplumun egemenliğine girmesi üzerine farklı Türk boyları farklı bölgelere göç etmişlerdir.
• Boylar arası liderlik mücadelesinde Türk boyların- | dan yenilen taraf yenilgiyi hazmedemediğinden 1 başka bir bölgeye göç etmiştir.
• Yeni yurt bulma düşüncesi hakimdir.

 Ekonomik Nedenler:

• Orta Asya’daki elverişli iklim şartlarının değişerek yerini kuraklık ve şiddetli kışlara bırakması.
• Hayvanlarda görülen salgın hastalıklar.
• Nüfus yoğunluğu ve hayvan sayısının artmasıyla ortaya çıkan otlak ve meraların yetersizleşmesi.

« NOT

• Türklerin atı evcilleştirmiş olmaları ve göçebe yaşamaları Türk göçlerini kolaylaştıran bir etken olmuştur.

Göçlerin Sonuçları:

• Türkler dünyanın değişik yerlerine dağılmışlar, bazı Türk boyları gittikleri bölge halkı içinde eriyerek ulusal benliğini kaybetmiş veya yeni kültürler oluşturmuştur. Nüfusça az sayıda oldukları bölgelerde asimile olmuşlardır.
• Çeşitli ırkların karışmasıyla yeni kültürler oluşmuştur.
• Türkler gittikleri bölgelerden etkilendikleri gibi oralara daha yüksek bir uygarlık götürmüşlerdir. Kültürel etkileşim yaşanmıştır.
• Türk göçleri Türk tarihinin bir bütün olarak incelemesini de zorlaştırmıştır.